علوم پایه هشتم

اندام شنوایی

گوش انواع گوناگون صداها را از نجوا تا جیغ و فریاد تبدیل به پیام عصبی می کند. شنوایی به کمک مخ انجام می‌شود، مخ هزاران صدایی را که به گوش می‌رسد، رمزگشایی می‌کند. شنیدن، دریافت تحریکات صوتی است که به صورت پیام های عصبی به مخ رسیده است. اندام تعادل موجود در گوش موقعیت بدن و حرکات آن را در فضا ثبت می‌کند. گوش از سه بخش گوش بیرونی، میانی و درونی تشکیل شده است.
گوش بیرونی
گوش بیرونی شامل لاله‌ی گوش و مجرای شنوایی است. مجرای شنوایی از لاله‌ی گوش شروع می‌شود و تا پرده‌ی صماخ ادامه دارد و حاوی غددی است که ماده چسبنده، تلخ و قهوه ای رنگی موسوم به جرم گوش را تولید می‌کنند. همچنین این قسمت موهای ریزی نیز دارد.
گوش میانی- گوش میانی شامل حفره‌ای استخوانی کوچک و پر از هوا است. این حفره از پرده‌ی صماخ تا دیواره‌ی استخوانی گوش درونی ادامه دارد.

در این دیواره دو دریچه ـ یکی گرد و دیگری بیضی ـ قرار دارند که توسط غشایی پوشیده شده‌اند و ارتباط با گوش درونی را امکان‌پذیر می‌سازند. گوش میانی از طریق مجرایی به نام مجرای استاش به حلق راه دارد و باعث تعادل فشار هوا در حفره گوش میانی می‌شود. این مجرا در هنگام بلع باز می‌شود. سه استخوان کوچک (چکشی، رکابی و سندانی) در گوش میانی وجود دارد. دسته‌ی استخوان چکشی به پرده‌ی صماخ وصل است. بازوی کوچک تر استخوان چکشی به استخوان سندانی مفصل شده‌است و استخوان سندانی نیز به استخوان رکابی متصل شده‌است. استخوان رکابی روی دریچه‌ی بیضی قرار دارد. این استخوان‌ها ارتعاشات هوا را که به پرده‌ی صماخ می‌رسند، تقویت و یا تضعیف می‌کنند.
گوش درونی
گوش درونی حاوی گیرنده‌های حسی شنوایی و تعادل است و لابیرنت استخوانی نام دارد و از مایعی به نام پری لنف پر شده‌است. لابیرنت شامل دهلیز و مجاری نیم دایره و حلزون است. در مجاری نیم دایره گیرنده‌های حسی اندام تعادل و در حلزون گیرنده‌های حسی شنوایی جای دارند. حلزون استخوانی فضایی مارپیچی و از جنس استخوان است. این فضا توسط قسمتی به دو بخش تقسیم می‌شود: مجرای دهلیزی در بالا که از دریچه‌ی بیضی شروع می‌شود. در نوک حلزون، به مجرای پایینی یا صماخی می‌پیوندد. مجرای صماخی پایینی به دریچه‌ی گرد ختم می‌شود. بخشی نیز به نام حلزون غشایی، لوله‌ای است که توسط مایعی به نام آندو لنف پر شده و درون حلزون استخوانی قرار دارد.

چگونه می‏شنویم؟

شنوایی وقتی انجام می‌شود که امواج صوتی از گوش بیرونی می‌گذرند و به لابیرنت استخوانی در گوش درونی می‌رسند. در آن‌جا این امواج به تکانه‌های عصبی تبدیل می‌شوند و در نهایت وارد مغز می‌شوند. امواج صوتی که به گوش برخورد می‌کنند توسط گوش بیرونی به سمت پرده‌ی صماخ هدایت می‌شوند. پرده‌ی صماخ شروع به لرزش می‌کند و این لرزش‌ها توسط استخوان‌های کوچک گوش میانی به دریچه‌ی بیضی منتقل می‌گردد. لرزش‌دریچه بیضی به وسیله استخوان رکابی سبب لرزش مایع حلزونی (پری لنف) می‌شود. این لرزش‌ها به صورت موجی تا نوک حلزون ادامه می‌یابد و سرانجام به دریچه‌ی گرد می‌رسد و در آن‌جا خاتمه پیدا می‌کند. امواج ایجاد شده سبب لرزش بخشی به نام غشای پایه‌در درون حلزون غشایی را می شود. این لرزش خود سبب لرزش سلول‌های گیرنده حسی روی غشای پایه‌می شود. این عمل سبب تولید تکانه های عصبی در این سلول ها می شود. تکانه‌های ایجا شده به رشته‌های عصبی منتقل می‌شوند. این رشته‌های عصبی با رشته‌های عصبی اندام تعادل یکی می‌شوند و به مرکز شنوایی در لوب گیجگاهی مخ می‌روند.