علوم پایه هشتم

دستگاه عصبی

دستگاه عصبی یا سیستم عصبی یا سامانهٔ عصبی (Nervous System)در بدن جانوران به هماهنگی فعالیت‌های ماهیچه ها پرداخته، اندام گوناگون را تحت نظارت درآورده، و ایجاد و توقّف ورودی‌های مربوط به حواس مختلف را باعث می‌شود. وظیفه کنترل اعمال بدن بر عهدهٔ دو سامانهٔ عصبی و غده‌ای درونی می‌باشد، که از این میان، سامانهٔ عصبی، از یاخته های عصبی و یاخته‌های کمکی تشکیل شده‌است. به این ترتیب دستگاه عصبی، با ساختار و کار ویژه‌ای که دارد، در جهت ایجاد هماهنگی بین اعمال سلول‌ها و اندام‌های مختلف بدن تمایز و تکامل یافته‌است. خواص ویژهٔ آن عبارت اند از تأثیرپذیری نسبت به محرک‌های خارجی، ایجاد یک جریان عصبی که نمایانگر تأثیر محرک است، هدایت جریان عصبی از یک نقطهٔ دستگاه به نقطهٔ دیگر و سرانجام انتقال آن از یک واحد عصبی به یک واحد دیگر.

مهمترین عمل دستگاه عصبی

مهمترین عمل دستگاه عصبی، به شرح زیر می‌باشد:
1. انقباض ماهیچه‌های مخطط ارادی در سراسر بدن، مانند انقباض ماهیچه‌های مخطط پاها در هنگام راه رفتن.
2. انقباض ماهیچه‌های صاف غیرارادی، مانند انقباض ماهیچه‌های صاف دیواره روده‌ها به منظور ایجاد حرکت دودی.
3. ترشح غدد مانند ترشح هورمون از غده فوق کلیوی در اثر تحریک عصب سمپاتیک.